Sermaye Piyasası Kurulu’nun (Kurul) Seri: IV, No: 56 sayılı “Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ” (Tebliğ) 30 Aralık 2011 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Tebliğ ile daha önce bankalar haricindeki BIST-30 Endeksinde yer alan halka açık anonim ortaklıklar için belirlenen kapsam, Gelişen İşletmeler Piyasası ve Gözaltı Pazarı’nda işlem görenler hariç olmak üzere payları Borsa İstanbul’da işlem gören halka açık anonim ortaklıkları içine alacak şekilde genişletilmiştir.
Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler, piyasa değerleri ve fiili dolaşımdaki payların piyasa değerlerine göre üç gruba ayrılmıştır. Kurumsal yönetim ilkelerine uyum açısından her bir grup için farklı seviyelerde zorunluluklar getirilmiştir. Birinci Grup şirketler piyasa değerinin ortalaması 3 milyar TL’nin ve fiili dolaşımdaki payların piyasa değerinin ortalaması 750 milyon TL’nin üzerinde olan şirketlerden; İkinci Grup şirketler Birinci Grup dışında kalan şirketlerden piyasa değerinin ortalaması 1 milyar TL’nin ve fiili dolaşımdaki payların piyasa değerinin ortalaması 250 milyon TL’nin üzerinde olan şirketlerden oluşturulmuştur. Gelişen İşletmeler Piyasasında ve Gözaltı Pazarında işlem gören ortaklıklar ile birinci ve ikinci gruba dahil olan ortaklıklar hariç olmak üzere diğer şirketlerin tamamı ise Üçüncü Grup şirketlerini oluşturmaktadır.
Tebliğ’e uyum amacıyla gerçekleştirilmesi gereken esas sözleşme değişikliklerinin ve yönetim kurulu yapılanmalarının, 30.06.2012 tarihinden geç olmamak üzere yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar tamamlanması zorunluğu getirilmiştir. Ancak, Tebliğ’de, payları Borsa İstanbul’da işlem gören bankalar için Tebliğ’in yayımı tarihinden 1 yıl sonra, diğer Borsa şirketleri için yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği ifade edilmiştir.
Haklı gerekçelerin varlığı halinde, Kurul’un uygun görüşü ile azami bir yıla kadar geçici bir süreyle sınırlı olmak üzere, bağımsızlık kriterlerinden bir veya birkaçını sağlamayanlar bağımsız yönetim kurulu üyesi olarak genel kurul tarafından seçilebileceklerdir.
30/12/2011 tarihli ve 28158 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sermaye Piyasası Kurulu’nun (Kurul) Seri: IV No: 56 sayılı “Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ”de, yayımlanması sonrasında Kurul’a iletilen görüş ve öneriler de dikkate alınarak, uygulamada ortaya çıkabilecek sorun ve tereddütlerin giderilmesini amacıyla bazı değişiklik yapılması ihtiyacının doğduğu Kurul’un basın duyurusunda ifade edilmiştir. Bu amaçla, Seri: IV, No: 57 sayılı “Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” 11.02.2012 tarih ve 28201 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu çerçevede, yayımlanan ilkelere 3 ilke eklenmiş ve 4 ilkede değişikliğe gidilmiştir.
Yeni Tebliğ ile getirilen düzenlemelere ilişkin bilgiler aşağıda verilmektedir;
- İlkelerin 1.3.10 maddesinde ifade edilen Kurumsal Yönetim İlkelerinin uygulanması bakımından önemli nitelikte işlem sayılan hususlar hakkında söz konusu işlemlerin bağımsız yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun onayı olmaksızın icra edilememesine ilişkin hüküm kaldırılmıştır. Önemli nitelikteki işlemlerde bağımsız üyelerin çoğunluğunun onayının bulunmaması ve bağımsız üyelerin çoğunluğunun muhalefetine rağmen anılan işlemlerin Şirket tarafından icra edilmek istenmesi halinde, işlemin genel kurul onayına sunulması gerekmektedir. Bu durumda, bağımsız yönetim kurulu üyelerinin muhalefet gerekçesinin derhal kamuya açıklanması, Kurul’a bildirilmesi ve yapılacak genel kurul toplantısında okunması gerekmektedir.
- İlkelerin 4.3.4 numaralı maddesinde yer alan “Yönetim kurulu içerisindeki bağımsız üye sayısı toplam üye sayısının üçte birinden az olmamak üzere en az fiili dolaşımdaki pay oranını temsil edecek kadar olmalıdır. Şu kadar ki, ortaklık genel kurulu tarafından yönetim kurulu içerisindeki bağımsız üye oranı %50 ile sınırlandırılabilir.” ilkesi değiştirilerek, yönetim kurulu içerisindeki bağımsız üye sayısının toplam üye sayısının üçte birinden az olmaması yeterli görülmüştür.
- Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin görev süresinin 3 yıl olacağına ilişkin 4.3.5. madde yapılan düzenlemede değişikliğe gidilerek, görev süresinin en fazla üç yıl olmasının sağlanması amacıyla “bağımsız yönetim kurulu üyelerinin görev süresi üç yıla kadar” ifadesine yer verilmiştir.
- Önceki Tebliğ’in 4.3.7. maddesinde Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin taşıması gereken kriterler arasında sayılan “Gelir Vergisi Kanunu’na göre Türkiye’de yerleşmiş sayılma” kriteri aynen korunmakla birlikte, kritelere yeni bir fıkra eklenerek Türkiye’de yerleşik olma kriterini bağımsız üyelerden en az yarısının sağlamasının yeterli olduğu ifade edilmiştir.
- Bağımsız yönetim kurulu üyesi olabilme kriterlerinin sıralandığı 4.3.7. maddeye “Şirket faaliyetlerinin işleyişini takip edebilecek ve üstlendiği görevlerin gereklerini tam olarak yerine getirebilecek ölçüde şirket işlerine zaman ayırabiliyor olması” fıkrası eklenmiştir.
- İlkelerin 4.3.8. maddesinde ifade edilen, Kurul tarafından gerçekleştirilecek bağımsız üye aday listesi inceleme işleminin kapsamının açıklığa kavuşturulması amaçlanmıştır. Bu çerçevede, yapılan değişlik ile incelemenin İlkelerin 4.3.7. maddesinde ifade edilen bağımsızlık kriterleri çerçevesinde yapılacağı ifade edilmiştir.
- İlkelere “4.3.10. Yönetim kurulunda en az bir kadın üye bulunur.” ilkesi eklenmiştir. Söz konusu ilke zorunlu bir ilke olarak kabul edilmemiş olup, “uygula, uygulamıyorsan açıkla” prensibi gereğince tavsiye niteliğinde bir ilke olarak kabul edilmiştir.