Borsa İstanbul A.Ş. tarafından pay piyasası yeni pazar yapısında uygulanacak değerlendirme kriterleri ve işlem esasları belirlendi.
Borsa İstanbul A.Ş.’nin konuya ilişkin 02.10.2019 tarihli açıklaması aşağıya çıkarılmıştır.
“Borsa İstanbul A.Ş. Yönetim Kurulunun 27/09/2019 tarihli ve 2019/182 sayılı ve Sermaye Piyasası Kurulunun (SPK) 19/09/2019 tarihli ve 52 sayılı kararları çerçevesinde Pay Piyasası’nda Yıldız Pazar ve Ana Pazar’da işlem gören şirket payları, getirilen yeni kriterler dikkate alınarak benzer büyüklük, derinlik ve likiditeye sahip paylar bir arada işlem görecek şekilde yeniden gruplandırılmıştır. Bu şekilde oluşturulan yeni pazar yapısında, grupların işlem esasları farklılaştırılarak farklı gruplarda yer alan paylara farklı işlem esasları uygulanacaktır.
Bu doğrultuda Kotasyon Yönergesinde ve Pay Piyasası Yönergesinde yapılan değişikliklerin yürürlüğe gireceği tarih itibarıyla SPK’nın paylara yönelik ABCD gruplandırma düzenlemesi yürürlükten kalkacaktır.
Yapılan yeni düzenlemede Yıldız Pazar ve Ana Pazar altında iki grup oluşturulacak ve yeni pazar düzeninde Ek-1’de yer alan işlem esasları uygulamaya alınacaktır. Bu kapsamda Pay Piyasası yeni pazar yapısı:
- Yıldız Pazar – Grup 1, Grup 2
- Ana Pazar – Grup 1, Grup 2
- Gelişen İşletmeler Pazarı (GİP)
- Yakın İzleme Pazarı (YİP)
- Piyasa Öncesi İşlem Platformu (PÖİP)
- Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı (YÜFP)
- Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı (NİYİP)
şeklinde olacaktır.
Kolektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı’nda işlem gören paylar (Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları, Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları ve Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları) bu pazar bünyesinden çıkarılarak, belirlenen kriterlere göre ilgili pazarın ilgili grubuna dahil edilecektir. Kolektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı’nın ismi Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı (YÜFP) olarak değiştirilecektir.
Diğer taraftan Borsada işlem görecek şirketler için aranan kota alma şartlarından halka arz edilen payların asgari piyasa değeri şartı, Yıldız Pazar için 100 milyon TL’den 150 milyon TL’ye, Ana Pazar için 25 milyon TL’den 30 milyon TL’ye yükseltilecektir.
Pazar ve grup ayrımında kullanılacak kriterler ve eşik değerler ile işlem esasları Ek-1’de yer almaktadır. Ek-1’de yer alan esaslar çerçevesinde yapılan değerlendirmeye göre payların yeni pazar ve grup dağılımı Ek-3’te yer almaktadır.
Yeni pazar yapısı ve buna bağlı olarak Pay Piyasası’nda işlem gören paylarda uygulanacak işlem esaslarında yapılan değişiklikler ve ABCD gruplandırma düzenlemesinin yürürlükten kalkmasının sonucu olarak Pay Piyasası uygulamalarında bazı değişiklikler söz konusu olacaktır. Pay Piyasası uygulamalarında yapılacak değişiklikler detaylarıyla Pay Piyasası Prosedürü’nde yer alacak ve ilgili düzenleme uygulamanın devreye alınacağı tarihten önce güncellenerek duyurulacaktır. Uygulamanın devreye alınacağı tarihe kadar üyelerimizin hazırlıklarını yapmaları için dikkatlerine sunulması yararlı görülen hususlar aşağıda yer almaktadır.
- ABCD gruplandırma düzenlemesi yürürlükten kalkacak ve bu düzenlemeye bağlı olan işlem esasları yerine yeni pazar yapısına bağlı işlem esasları geçerli olacaktır.
- Paylar dışında kalan menkul kıymetlerin işlem esaslarında değişiklik olmayacaktır.
- Ek-1’de yer alan işlem esasları tablosundaki tek fiyat işlem yöntemi için belirlenen sayılara açılış seansı ve kapanış seansı fiyat belirleme seansları dahildir. 5 kez tek fiyat belirlenen YİP ve PÖİP için mevcut seans saatleri uygulanmaya devam edecektir. 10 kez tek fiyat belirlenecek olan GİP paylarında uygulanacak seans akış çizelgesi Ek-2’de yer almaktadır.
- Piyasa yapıcılık faaliyeti yalnızca Ana Pazar Grup 1 ve Grup 2’de yer alan paylarda isteğe bağlı olarak yapılabilecektir. Ek-3’te yer alan tabloya göre Ana Pazar’da yer alacak paylarda devam eden piyasa yapıcılık faaliyeti, 04/11/2019 tarihi itibarıyla isteğe bağlı olarak sürdürülebilecektir.
- GİP’te yer alan paylarda, tek fiyat işlem yöntemi kalıcı olarak belirlendiği için piyasa yapıcılık ve likidite sağlayıcılık faaliyeti yapılamayacaktır.
- Paylarda, piyasa yapıcılık ve likidite sağlayıcılık faaliyetleri isteğe bağlı olarak yapılacaktır. Paylarda bu faaliyetlerin yürütülmesinin uygulanacak işlem yöntemine etkisi olmayacaktır.
- Özel işlem bildirimlerine ilişkin fiyat limitlerinde değişiklik yapılmayacaktır.
- Yeni pay alma hakkı sıralarının fiyat marjlarında değişiklik yapılmayacaktır.
- Mevcut uygulama sürdürülerek, T. İş Bankası A.Ş. (A), T. İş Bankası A.Ş. (B) ve T. İş Bankası A.Ş. (Kurucu) payları (ISATR, ISBTR, ISKUR) tek fiyat işlem yöntemi ile (5 kez tek fiyat) işlem görmeye devam edecektir. Bu paylarda kredili alım ve açığa satış işlemleri yapılmayacak, Açık Takas Pozisyonu / Özkaynak oranı %100, Özkaynak Oranı da %0 olarak uygulanacaktır. İş Bankası A.Ş. (Kurucu, ISKUR) paylarının işlem sırasında fiyat marjı %50 olarak uygulanmaya devam edecektir.
- İşlem esaslarıyla ilgili olarak yapılacak tanımlamalardan etkilenecek rapor formatları (Günlük Bülten, Marj dosyaları, vb) değiştirilecek, değiştirilen raporlar üyelerimizin sistemlerinde yapmaları gereken değişiklikler için teste açılacaktır. Rapor testleri sürecince bilgilendirmeler https://connect.borsaistanbul.com adresi üzerinden yapılacaktır.
Pay Piyasası yeni pazar yapısı ve yeni pazar yapısına bağlı olarak belirlenen işlem esasları Pay Piyasası Yönergesinde ve Kotasyon Yönergesinde yapılan değişiklikler ile birlikte 04/11/2019 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Pay Piyasası Yeni Pazar Yapısında Uygulanacak Değerlendirme Kriterleri ve İşlem Esasları
Değerlendirme Kriterleri
| Pazarlar ve Gruplarda | YILDIZ PAZAR | YILDIZ PAZAR | ANA PAZAR | ANA PAZAR |
| İşlem Görme Kriterleri | Grup 1 | Grup 2 | Grup 1 | Grup 2 |
| Piyasa Değeri (PD) | – | >500 milyon TL | >500 milyon TL | – |
| Fiili Dolaşımdaki Payların Piyasa Değeri (FDPD) | >750 milyon TL | >75 milyon TL | >15 milyon TL | – |
| Fiili Dolaşım Oranı (FDO) | – | >%10 | >%2,5 | – |
| Yerli Bireysel Yatırımcı Sayısı | – | >1000 | >350 | – |
| Yerli Fon | – | >1 milyon TL | – | – |
| Likidite | <0,2 | <3 | <10 | – |
Kriterlerin Açıklamaları:
a) PD: Şirketin tüm sermayesi üzerinden hesaplanan toplam piyasa değerini,
b) FDPD: Şirketin Kurul tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde dönem sonu itibariyle (FD pay adedi) x (bir yıllık düzeltilmiş kapanış fiyatlarının ortalaması) şeklinde hesaplanan, fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değerini,
c) FDO: Şirketin Kurul tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde hesaplanan fiili dolaşımdaki paylarının şirket sermayesine oranını,
ç) Yerli Bireysel Yatırımcı Sayısı: MKK verilerine göre ilgili payda son bir yıl içinde 500 TL ve üzeri piyasa değerine sahip olan ortalama yerli bireysel yatırımcı sayısını,
d) Yerli Fon: MKK verilerine göre ilgili payda SPK denetiminde bulunan “Yatırım Fonlarının” ve “Emeklilik Yatırım Fonlarının” portföyünde bulunan kısmın son bir yıl içindeki ortalama piyasa değerini,
e) Likidite Kriteri: 1 Milyon TL işlem hacmi ile payda günlük bazda oluşan ortalama fiyat değişim oranını,
Bu değerin hesaplanmasında Amihud İllikidite Ölçümü (Amihud Illiquidity Measure) yöntemi kullanılmaktadır. Değerlendirme dönemi süresince payda meydana gelen günlük fiyat değişiminin mutlak değerinin, ilgili payın ilgili gündeki işlem hacmine oranlarının aritmetik ortalama değerinin 1.000.000 ile çarpılması suretiyle bulunur (işlem hacmine özel işlem bildirimleri dahil edilmez).
f) Ek Kriter- Temettü Getirisi: (Son 3 yıllık net nakit temettü toplamı) / (dönem sonu piyasa değeri) x 100 değerini
ifade eder.
Her pay sınıflandırıldığı pazar ve pazar grubunun tüm kriterlerdeki şartlarını sağlamak zorundadır. Uygulamanın 2 istisnası bulunmaktadır:
a) FDPD’si 500 milyon TL’nin üstündeki paylar Yıldız Pazar Grup 1’de değillerse diğer kriterlere bakılmaksızın Yıldız Pazar Grup 2’ye alınır.
b) Ana Pazar Grup 2’de yer alan paylardan FDPD’si 15 milyon TL’den büyük ve Ek Kriter – Temettü Getirisi %15’ten büyük olanlar Ana Pazar Grup 1’e alınır.
Değerlendirme Esasları:
a) Değerlendirme, endeks dönemleri ile uyumlu olacak şekilde yılda en az iki kere her kriter için belirlenen verilerin son bir yıllık ortalamaları ile güncellenir.
b) Değerlendirme dönemlerinde Yıldız Pazar Grup 2’deki paylar için, diğer kriterleri sağlamak koşuluyla, payın PD’si 450 milyon TL altına düşmedikçe pazar değişikliği yapılmaz. Değerlendirme dönemlerinde Ana Pazar Grup 2’deki paylar için, diğer kriterleri sağlamanın yanında payın PD’si 55 milyon TL üstüne çıkmadıkça pazar değişikliği yapılmaz.
İşlem Esasları
| İşlem Esasları | Yıldız Pazar | Ana Pazar | GİP | YİP | PÖİP | |||||
| Grup 1 | Grup 2 | Grup 1 | Grup 2 | |||||||
| İşlem Yöntemi | Sürekli İşlem | Sürekli İşlem | Sürekli İşlem | Sürekli İşlem | 10 Kez Tek Fiyat(*) | 5 Kez Tek Fiyat(*) | 5 Kez Tek Fiyat(*) | |||
| Açığa Satış ve Kredi İşlem | VAR | VAR | VAR | VAR | YOK | YOK | YOK | |||
| Brüt Takas | YOK | YOK | YOK | YOK | YOK | YOK | VAR | |||
| Özkaynak Oranı | Genel Hükümler | Genel Hükümler | Genel Hükümler | % 0 | % 0 | % 0 | % 0 | |||
| Açık Takas Pozisyonu / Özkaynak Oranı | Genel Hükümler | Genel Hükümler | Genel Hükümler | % 50 | % 100 | % 100 | % 100 | |||
| Fiyat Marjı | % 20 | % 20 | % 20 | % 15 | % 10 | % 10 | % 10 | |||
| Açığa Satış Yukarı Adım Kuralı | YOK | VAR | VAR | VAR | – | – | – | |||
| Devre Kesici Tetikleme Oranı | % 10 | % 10 | % 10 | % 7,5 | – | – | – | |||
| Devre Kesici Sonrası Emir Toplama Süresi | 5 dakika | 5 dakika | 15 dakika | 25 dakika | – | – | – | |||
| Devre Kesici Sonrası Eşleştirme Süresi | 2 dakika | 2 dakika | 2 dakika | 2 dakika | – | – | – | |||
(*) Tek fiyat işlem yöntemi için belirlenen sayılara açılış seansı ve kapanış seansı fiyat belirleme seansları dahil, kapanış fiyatından işlemler seansı dahil değildir.
EK-2: GİP’te Uygulanacak Seans Akış Çizelgesi
| PAY (Tek Fiyat) P_TEK_FIY_10 | ||
| TR | SAAT | |
| 1 | P_MARJ_YAYIN | 07:00:00 |
| 2 | P_ARA | 07:30:00 |
| 3 | P_ACILIS_EMIR_TPL | 09:40:00 |
| 4 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 09:55:00 |
| 5 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 10:00:00 |
| 6 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 10:55:00 |
| 7 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 11:00:00 |
| 8 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 11:55:00 |
| 9 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 12:00:00 |
| 10 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 12:55:00 |
| 11 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 13:00:00 |
| 12 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 13:55:00 |
| 13 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 14:00:00 |
| 14 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 14:55:00 |
| 15 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 15:00:00 |
| 16 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 15:55:00 |
| 17 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 16:00:00 |
| 18 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 16:55:00 |
| 19 | P_TEKFIYAT_EMIR_TPL | 17:00:00 |
| 20 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 17:55:00 |
| 21 | P_MARJ_YAYIN_KAP_TF | 18:00:00 |
| 22 | P_KAPANIS_EMIR_TPL | 18:01:00 |
| 23 | P_ESLESTIRMETEKFIYAT | 18:05:00 |
| 24 | P_MARJ_YAYIN | 18:07:00 |
| 25 | P_KAPANIS_FIY_ISLEM | 18:08:00 |
| 26 | P_GUNSONU_ISLEMLERI | 18:10:00 |
| 27 | P_GUNSONU_ISTATISTIK | 18:11:00 |
| 28 | P_MARJ_YAYIN | 18:13:00 |
| 29 | P_GUNSONU | 18:14:00 |
EK-3: 04/11/2019 TARİHİNDEN İTİBAREN YILDIZ PAZAR ve ANA PAZARDA YER ALAN PAYLARIN PAZAR / GRUP DAĞILIMI
(Alfabetik Sırayla)
| YILDIZ PAZAR GRUP 1 | YILDIZ PAZAR GRUP 2 | ANA PAZAR GRUP 1 | ANA PAZAR GRUP 2 | ||||
| (37 Pay) | (58 Pay) | (172 Pay) | (85 Pay) | ||||
| 1 | AKBNK | AEFES | ADANA | DOKTA | MRSHL | ACSEL | PKENT |
| 2 | ARCLK | AGHOL | ADBGR | DURDO | MSGYO | ARMDA | PRZMA |
| 3 | ASELS | AKGRT | ADEL | DYOBY | NATEN | ATAGY | PSDTC |
| 4 | BIMAS | AKSA | ADESE | DZGYO | NETAS | ATLAS | QNBFB |
| 5 | CCOLA | AKSEN | ADNAC | EGPRO | NUGYO | AYCES | QNBFL |
| 6 | DOHOL | ALARK | AFYON | EGSER | NUHCM | BOYP | RALYH |
| 7 | EKGYO | ALBRK | AGYO | ERBOS | ORGE | BRKSN | RHEAG |
| 8 | ENJSA | ALKIM | AKCNS | EUHOL | OSTIM | BRMEN | SAMAT |
| 9 | ENKAI | ANACM | AKENR | FENER | OZGYO | BURCE | SANEL |
| 10 | EREGL | ANHYT | AKFGY | FLAP | OZKGY | BURVA | SANFM |
| 11 | FROTO | ANSGR | AKGUV | FMIZP | PAGYO | CMBTN | SAYAS |
| 12 | GARAN | AVISA | AKMGY | FONET | PARSN | CMENT | SEKFK |
| 13 | HALKB | AYGAZ | AKSGY | GARFA | PEKGY | CRDFA | SEKUR |
| 14 | ISCTR | BRISA | AKSUE | GEDZA | PENGD | DAGHL | SNKRN |
| 15 | KCHOL | BRSAN | ALCAR | GENTS | PETUN | DAGI | SNPAM |
| 16 | KOZAA | CEMTS | ALCTL | GEREL | PINSU | DENIZ | SONME |
| 17 | KOZAL | CIMSA | ALGYO | GOLTS | PKART | DERIM | SRVGY |
| 18 | KRDMD | CLEBI | ALKA | GSDHO | PNSUT | DIRIT | TDGYO |
| 19 | MGROS | DEVA | ANELE | GSRAY | POLHO | DITAS | TGSAS |
| 20 | PETKM | DOAS | ARENA | HATEK | PRKAB | DOBUR | TMPOL |
| 21 | PGSUS | ECILC | ARSAN | HDFGS | PRKME | EDIP | TSGYO |
| 22 | SAHOL | ECZYT | ASLAN | ICBCT | RAYSG | EGGUB | TURGG |
| 23 | SASA | EGEEN | ASUZU | IEYHO | RTALB | EMKEL | ULAS |
| 24 | SISE | GLYHO | ATEKS | IHEVA | RYGYO | ERSU | VKFYO |
| 25 | SODA | GOODY | AVGYO | IHGZT | RYSAS | ESCOM | VKING |
| 26 | TAVHL | GOZDE | AVOD | IHLAS | SANKO | ETYAT | YAPRK |
| 27 | TCELL | GUBRF | AVTUR | IHLGM | SELEC | EUKYO | YAYLA |
| 28 | THYAO | GUSGR | AYEN | IHYAY | SILVR | EUYO | |
| 29 | TKFEN | HEKTS | BAGFS | INDES | SKTAS | FORMT | |
| 30 | TOASO | HLGYO | BAKAB | INTEM | SMART | GEDIK | |
| 31 | TRKCM | HURGZ | BANVT | ISGSY | SNGYO | GLBMD | |
| 32 | TSKB | IPEKE | BERA | ISYAT | TBORG | GLRYH | |
| 33 | TTKOM | ISDMR | BFREN | ITTFH | TEKTU | GRNYO | |
| 34 | TUPRS | ISFIN | BIZIM | IZMDC | TIRE | GSDDE | |
| 35 | ULKER | ISGYO | BJKAS | JANTS | TKNSA | GYHOL | |
| 36 | VAKBN | ISMEN | BLCYT | KAREL | TLMAN | HUBVC | |
| 37 | YKBNK | KARSN | BNTAS | KATMR | TRCAS | IDGYO | |
| 38 | KARTN | BOLUC | KFEIN | TSPOR | INFO | ||
| 39 | KERVT | BOSSA | KLGYO | TUCLK | ISATR | ||
| 40 | KORDS | BRYAT | KLMSN | TUKAS | ISBTR | ||
| 41 | KRDMA | BSOKE | KNFRT | ULUSE | ISKUR | ||
| 42 | LOGO | BTCIM | KONYA | ULUUN | KAPLM | ||
| 43 | MAVI | BUCIM | KRDMB | UNYEC | KENT | ||
| 44 | MPARK | CELHA | KRONT | USAK | KLNMA | ||
| 45 | NTHOL | CEMAS | KRSTL | UTPYA | KRGYO | ||
| 46 | ODAS | CEOEM | KUTPO | VAKFN | KRTEK | ||
| 47 | OTKAR | CRFSA | KUYAS | VAKKO | LIDFA | ||
| 48 | SARKY | CUSAN | LINK | VERTU | LUKSK | ||
| 49 | SKBNK | DENCM | LKMNH | VERUS | MARKA | ||
| 50 | SOKM | DERAS | MAALT | VESBE | MERKO | ||
| 51 | TATGD | DESA | MAKTK | VKGYO | METUR | ||
| 52 | TMSN | DESPC | MARTI | YESIL | MTRYO | ||
| 53 | TRGYO | DGATE | MEPET | YGYO | NIBAS | ||
| 54 | TTRAK | DGGYO | METRO | YKGYO | OLMIP | ||
| 55 | VESTL | DGKLB | MIPAZ | YUNSA | OYAYO | ||
| 56 | YATAS | DMSAS | MNDRS | YYAPI | OYLUM | ||
| 57 | YGGYO | DOCO | MRDIN | OZBAL | |||
| 58 | ZOREN | DOGUB | MRGYO | PEGYO |
03/09/2018-29/08/2019 dönemi verileriyle yapılan değerlendirme sonuçlarıdır.”
Kaynak: Borsa İstanbul A.Ş. Web Sayfası.